อนุสาวรีย์พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระนิรันตราย
ประวัติพระนิรันตราย
พระนิรันตราย เป็นพระพุทธรูปทองคำโบราณ สมัยทวาราวดี ซึ่ง
กำนันอินแขวงเมืองปราจีนบุรี ขุดได้ที่ชายป้ดงพระศรีมหาโพธิ์ จังหวัด
ปราจีนบุรี เมื่อ พ.ศ. 2399 และนำมาส่งปลัดเมืองฉะเชิงเทรา เพื่อนำทูลเกล้า
ทูลกระหม่อมถวาย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในวันพระฤกษ์
เฉลิมพระราชมณฑียรสีตลาภิรมย์ และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้
ช่างหล่อพระพุทธรูป นั่งขัดสมาธิเพชรด้วยทองคำขึ้นองค์หนึ่ง ให้ได้ตามพุทธ
ลักษณะตามพระราชดำริและให้ครองจีวรเป็นริ้วแบบพระธรรมยุติ (แบบพระ
กันธารราฏ) หน้าตักกว้าง 4 นิ้วครึ่ง ครอบพระพุทธรูปทองคำ สมัยทวา
ราวดีอีกชั้นหนึ่ง และทรงได้โปรด ให้ทำเรือนแก้วเป็นพุ่มศรีมหาโพธิ์ มีอักษร
ขอมจารึกเป็นคาลา แสดงพระพุทธคุณในวงกลีบบัวเบื้องหน้า 9 เบื้องหลัง 9
ที่ยอดเรือนแก้วทำเป็นรูป พระมหาพิชัยมงกุฎ พระสัญลักษณ์ พระโคตร
ของสมเด็จพระบรมศาสดา
ในหนังสือ ตำนานพระพุทธรูปสำคัญ พระนิพนธ์ สมเด็จกรมพระยา ดำรงราชานุภาพ บันทึกไว้ว่า ปีพุทธศักราช 2403 นั้น พระพุทธรูปองค์นี้ ประดิษฐาน ณ หอเสถียรธรรมปริตร พร้อมด้วยพระพุทธรูปกริ่งทองคำองค์ เล็ก ได้มีคนร้ายเข้าไปขโมยเอา พระกริ่งทองคำองค์เล็กไปเสียพระองค์ทร พระดำริว่า พระพุทธรูปทองคำองค์ใหญ่ ได้แคล้วคลาดพ้นอันตรายถึง 2 คราว คือ ผู้ที่ขุดได้ก็มิได้ทำอันตราย ขโมยเข้ามาก็มิได้เอาไป นับว่ามีความ อัศจรรย์ยิ่ง จึงทรงถวายพระนามว่า "พระนิรันตราย" และทรงพระกรุณา โปรดเกล้าฯ ให้ช่างหล่อพระพุทธรูปแบบนั่งขัดสมาธิเพชร มีหน้าตักกว้าง 5 นิ้วครึ่ง หล่อด้วยทองคำสวมองค์เดิมอีกชั้นหนึ่ง และทรงโปรดให้หล่อ จำลอง ด้วยเงินบริสุทธิ์ อีกองค์หนึ่งประดิษฐานไว้คู่กัน "พระนิรันตราย" เป็นพระพุทธรูปสำคัญที่ได้โปรดให้อัญเชิญ มาในพระราชพิธีต่าง ๆ เช่น พระราชพิธีสัมพัจฉรฉินท์ พระราชพิธีสงกรานต์ เป็นต้น
ในหนังสือ ตำนานพระพุทธรูปสำคัญ พระนิพนธ์ สมเด็จกรมพระยา ดำรงราชานุภาพ บันทึกไว้ว่า ปีพุทธศักราช 2403 นั้น พระพุทธรูปองค์นี้ ประดิษฐาน ณ หอเสถียรธรรมปริตร พร้อมด้วยพระพุทธรูปกริ่งทองคำองค์ เล็ก ได้มีคนร้ายเข้าไปขโมยเอา พระกริ่งทองคำองค์เล็กไปเสียพระองค์ทร พระดำริว่า พระพุทธรูปทองคำองค์ใหญ่ ได้แคล้วคลาดพ้นอันตรายถึง 2 คราว คือ ผู้ที่ขุดได้ก็มิได้ทำอันตราย ขโมยเข้ามาก็มิได้เอาไป นับว่ามีความ อัศจรรย์ยิ่ง จึงทรงถวายพระนามว่า "พระนิรันตราย" และทรงพระกรุณา โปรดเกล้าฯ ให้ช่างหล่อพระพุทธรูปแบบนั่งขัดสมาธิเพชร มีหน้าตักกว้าง 5 นิ้วครึ่ง หล่อด้วยทองคำสวมองค์เดิมอีกชั้นหนึ่ง และทรงโปรดให้หล่อ จำลอง ด้วยเงินบริสุทธิ์ อีกองค์หนึ่งประดิษฐานไว้คู่กัน "พระนิรันตราย" เป็นพระพุทธรูปสำคัญที่ได้โปรดให้อัญเชิญ มาในพระราชพิธีต่าง ๆ เช่น พระราชพิธีสัมพัจฉรฉินท์ พระราชพิธีสงกรานต์ เป็นต้น
